Bir ülkenin mutfağını ele alırken iklim şartlarını göz önünde bulundurmak kaçınılmaz. Modern zamanlarda, dünyanın bir başka ucunda yetişen, tamamen farklı iklimlere ve coğrafyalara özgü gıdalar sofralarımızda yer alıyor olsa da bu durum aslında tarih sürecinde çok kısa bir yere sahip. Ada olmasından dolayı dünyanın geri kalanı ile çok fazla etkileşimde bulunamamış İzlanda gibi ülkeler günümüze kadar neredeyse sadece topraklarında yetiştirebildikleri gıdalarla beslenmişler. Bu nedenle geleneksel mutfağını incelemek bize o ülke hakkında çok değerli bilgiler sunabiliyor.
Geleneksel İzlanda mutfağı da tamamen zorlu iklim koşullarının getirdiği verimsizlik içinde hayatta kalma güdüsüyle kısıtlı malzemenin bir araya getirilmesiyle oluşmuş. Bu kısıtlama genelde tada odaklanmayı çok da mümkün kılmamış. Artık elbette İzlanda'ya dünyanın geri kalanından hemen hemen her türlü tahıl, sebze ve meyve ulaştırılıyor. İzlanda'da dünyaca ünlü restoranlar bir biri ardına açılıyor ve İzlandalı şefler kendi kanonlarını yaratabiliyor ama bakalım İzlanda halkı yüzyıllarca ne gibi yemeklerle beslenmişler.
Rúgbrauð | Çavdar Ekmeği
Rúgbrauð, yani Jeotermalde pişen Çavdar Ekmeği, İzlanda mutfağının hemen hemen tüm lezzetlerine harika bir eşliktir. Bu ekmeğin tarihi yüzyıllar öncesine uzanıyor ve hala aynı geleneksel yöntemlerle pişiriliyorlar.
Ekmeği bir tencerede pişirebilirsiniz, ancak halk geleneksel olarak onları adanın neredeyse her yerinde bulunan jeotermal arazilerine gömülü tahta fıçılarda pişiriyor. Sonuç, tatlı, kabuksuz, koyu kahverengi bir ekmektir. Hızlı bir atıştırmalık lezzet için biraz tereyağı sürebilir ya da hangikjöt, plokkfiskur veya salamura ringa balığı ile afiyetle yiyebilirsiniz!
Harðfiskur | Kurutulmuş Balık
İzlanda'nın bakir coğrafyasında seyahat ederken cebinizi yakmayacak hem hızlı hem de geleneksel bir yemek arayışındaysanız, yerlilerin yaptığını yapın ve hemen kendinize biraz Harðfiskur alın. Bu kurutulmuş balık nefis bir İzlanda lezzetidir ve en popüler yiyeceklerdendir.
Tercih edilen balıklar genellikle morina, kurt balığı veya mezgit balığıdır. Balık önce sert Kuzey Atlantik havasında kurutulur, ardından bakteri kültürü ile terbiyelenir. Aslında süreç peynirin olgunlaşmasına oldukça benzer. Harðfiskur sade tüketilebilir; yerel halk genelde tuzlu tereyağı ile tüketmeyi çok sever.
Pylsur | İzlanda Sosislisi
İzlanda mutfak maceranız sırasında, canınız basit tanıdık bir ev tadı isteyebilir, peki sizce bu bir sosisli sandviçten daha tanıdık ve basit olabilir mi dersiniz? Lezzetli bir yemek alternatifi olmasının yanı sıra, İzlanda sosisli sandviç, oldukça pahalı yiyeceklerin bulunduğu bir ülkede uygun fiyatlı bir alternatif sunuyor.
İzlanda sosisli sandviçlerini genelliikle dünyanın en iyi sosislilerinden biri olarak derecelendirilirler. Bill Clinton'a sorun. Sosislinizi bir restoranda yemeye çalışmayın; bunun yerine 1937'den beri faaliyette olan yemek standı Bæjarins Beztu Pylsur'a gidin. Çıtır kızarmış soğan, kremalı remoulade ve hardal gibi soslarla müthiş bir lezzet şöleni size bekliyor.
Hangikjöt | Tütsülenmiş/Füme Kuzu
Koyun yetiştiriciliği İzlanda'da bu kadar popülerken Hangikjöt yemeğinin de en yaygın tüketilen geleneksel yemeklerden birisi olmasına şaşırmamak gerekir. Hangikjöt, “asılı et” anlamına geliyor. Adını ise tütsülenme şeklinden almakta. Tipik olarak kuzu etini asarak korumak artan lezzeti sebebiyle tercih edilen yol olmuş.
Eğer İzlanda'da bir bayram civarında seyahat ediyorsanız, marketlerde bol bol füme kuzu eti görebilirsiniz. Hangikjöt, özellikle Noel gününde popüler bir yemektir. Tütsülenmiş et kaynatılır, dilimlenir ve sonrasında kırmızı lahana, haşlanmış patates, yeşil bezelye ve İzlanda yaprak ekmeğinin yanında sunulur.
Plokkfiskur | Balık Yahnisi
Kış aylarında sıcaklıklar iyicene düştüğünde, geleneksel İzlanda yemeklerinin başında Plokkfiskur gelir. Akla ilk gelen yemeklerden olmasını sadece leziz mi leziz olmasına değil, aynı zamanda doyurucu ve besleyici olmasına borçlu! Soğuk kış gecelerinde harika bir güç kaynağı.
Plokkfiskur, haşlanmış morina veya mezgit balığı yanında patates püresi ve içine lezzetli beyaz sos dökülmüş çiğ soğan dahil olmak üzere pek çok malzeme ile birlikte yapılır. İster bir restoranda yiyin, ister kendiniz evde yapın, Plokkfiskur tabağınızı gerçek bir İzlandalı gibi tüketmek için yanında bir parça koyu çavdar ekmeğini unutmayın.
Flatkaka Með Hangikjöti | Füme Kuzulu Ekmek
Flatkaka, ılıca çavdar ekmeği gibi, ada ülkesinde her masada bulunabilecek bir İzlanda yemeğidir. Kendi evinizin rahatlığında, yapması oldukça basit olan geleneksel yemeklerdendir. Hamurunun yapılması, ılık su ile çavdar ununu karıştırmak! Daha sonra kızartabilirsiniz.
Gerçek bir İzlanda deneyimi için özellikle hangikjöt ile ya da krem peynir veya kuzu ciğeri gibi çeşitli yemeklerle tüketebilirsiniz!
Humar | İzlanda Istakozu
Humar, popüler ancak İzlanda restoranlarında denemek için genellikle pahalı olan bir yemektir. Birçok İzlanda balığı gibi, humar da seyahatlerinizde denemeye değer çeşitli biçimlerde pişirilmekte. Kızartılabilir, ızgarada pişirilebilir, fırınlanabilir, çorbada ve hatta pizzanızın üzerine malzeme olarak bile kullanılabilir.
Hrútspungar | Ekşili Koç Yumurtası
Hrútspungar artık İzlanda diyetinin önemli bir parçası değil, ancak özel etkinlikler ve kutlamalar sırasında popülerliğini korumaya devam ediyor. Kuzu etinden farklı olarak, hrútspungar fümelenmez, bunun yerine jelatin veya peynir altı suyunda bekletilir.
Lezzet katmak için İzlanda otları ve sarımsak en tercih edilen baharatlardandır.
Hakarl | Fermente Köpekbalığı
Hakarl, İzlanda mutfağının, soğutmanın olmadığı günlerine ait bir parçasıdır. Fermente köpek balığı yaratmak uzun bir süreçtir, yaklaşık 4-5 ay sürer. Köpekbalığı eti kürlenir ve daha sonra kuruması için asılır.
Fermente köpek balığı hakarl, kendine özgü bir tat ve kokuya sahiptir. Koku o kadar güçlü ki, ilk kez deneyenlere burunlarını çimdiklemeleri söyleniyor. Mutfağınızın amonyak gibi kokmasını istemeyeceğinizi varsayarak evde denenecek bir yemek olmadığını söyleyebiliriz tabii, ancak tüm maceraperestler en az bir kez denemeli.
Yemenize yardımcı olacak küçük bir ipucu verelim: İzlanda schnapps takma adına sahip Brennivín adlı yerel bir içecek ile lokmalarınızı tüketin!
Svið | Koyun Kellesi
Başın tamamı ya tütsülenir ya kaynatılır ya da bir özel bir koyun kafası jölesinde tutulur. Hepsini denemek için yeterince hevesiniz olmayabilir elbette ama şunu söylemeliyiz ki bu koyunların yanakları cesaretinizi toplamaya değer.
Koyun kellesi yerel restoranlarda çok yaygın değildir, ancak kış ortası bayram kutlamalarında, diğer adıyla Þorrablót'ta önemli bir rol oynar. İzlanda'nın eşsiz yemeklerini denemek için heyecanlıysanız, Þorrablót tam size göre.
Kjötsupa | Geleneksel Kuzu Çorbası
Kjötsupa, özellikle soğuk ve sert kış aylarında yüzyıllardır tüketilen popüler bir yerel yemektir. Kjötsupa, soğan ve şifalı otlardan ve kuzu inciğinden oluşan doyurucu ve lezzetli bir çorba. -Çoğunlukla çorbada şalgam, havuç ve patates gibi sebzeler de bulacaksınız. Son yıllarıda gezginler arasında da giderek daha fazla seviliyor.
Kleinur | Burma Donut
Donut severler için bu popüler lezzetin İzlanda versiyonu, adanın etrafında yürüyüşle geçen yorucu bir günün ardından muhteşem bir ödül olacak! Kleinur, ağız sulandıran pişirildikten sonra benzersiz şekline döndürülen çıtır bir çörektir. Bir zamanlar sadece bayram aylarında yenen kleinur'un popülaritesi, yerel halkın artık onu yıl boyunca yemesiyle beraber İzlanda'nın en popüler yiyeceklerinden biri haline getiriyor.
Hamurun yapımı sırasında hindistan cevizi ve kakule eklenir. Pişirme sonrası ise hafif bir şeker tozuyla kaplanır. Bir ısırık aldığınızda, gevrek dış ve yumuşak iç hamur size kendisine hayran bırakacaktır.
Rúgbrauðsís | Çavdar Ekmekli Dondurma
Rúgbrauðsís yumurta, tarçın, vanilya ve sütle karıştırılmış ufalanmış ekmeklerden yapılır. Sürekli karıştırma ile bu karışım kalınlaşır. Buzluğa en az 12 saat süresinde kalacak şekilde atmadan önce içine erik veya limon suyu ya da çeşitli meyveler ekleyebilirsiniz. Skyr kadar popüler olmasa da, bu dondurma eve döndüğünüzde denemek için enteresan bir tarif olabilir, ne dersiniz?
Pönnukökur | Pankek
Günün saati ne olursa olsun, İzlanda nerede olursanız olun her zaman İzlanda kreplerini yiyebilirsiniz! Pönnukökur kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinde yeniyor. İncecik lezzet şöleni pönnukökur, genellikle ravent reçeli ve krem şanti ile servis edilir.
İzlanda mutfağında krepler çok önemlidir, o kadar önemlidir ki birçok ailenin nesilden nesile aktarılan geniş ve kalın tabanlı krep tavaları vardır.
Skyr | Yoğurt
Skyr, 1000 yılı aşkın bir süredir yerel mutfağın bir parçası olan, Yunan yoğurduna benzer bir yoğurt türüdür.
Skyr yumuşak bir peynir olmasına rağmen yoğurt kıvamındadır ve öyle de muamele görür. İzlanda’da her yerde skyr bulacaksınız; smoothie'lerde, dondurmada ve cheesecake'e benzer bir tatlı olan Skyrkaka'da yaygın olarak kullanılır. Evlerde kahvaltıda süte ya da meyvelere eklenerek kahvaltı olarak tüketilir.